Балалардың мүгедектігін қалай азайтуға болады
2022 жылғдың 2 қарашасында Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілі Аружан Саин Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі ұйымдастырған «Қазақстан Республикасында мүмкіндігі шектеулі балаларға кешенді көмек көрсетуді жетілдіру жөніндегі 2021 – 2023 жылдарға арналған жол картасын» іске асыру мәселелері бойынша отырысқа қатысты.
2022 жылдың 5 шілдесінде өткен Қазақстан Республикасы Үкіметінің отырысында Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният 2022 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша мүгедектердің жалпы саны 700 мыңға жуық адамды құрағанын айтты (оның 98,3 мыңы 18 жасқа дейінгі балалар), және бұл сан жыл сайын өсіп келеді): «Мүгедектік – халық денсаулығының маңызды көрсеткіштерінің бірі, әлеуметтік және емдеу-алдын алу шараларының сапасы мен тиімділігінің индикаторы болады. Мүгедектік проблемалары медициналық, әлеуметтік және кәсіптік салаларға әсер ететін ведомствоаралық сипатқа ие. Мүгедек адамдардың саны созылмалы ауруларға және халықтың қартаюына байланысты өсіп келеді».
Сонымен қатар балалар арасындағы алғашқы мүгедектіктің 31% – туа біткен даму ақаулары, деформация және хромосомалық ауытқулар болса, 22% – нерв жүйесінің аурулары, 17% – психикалық бұзылу және мінез-құлықтық бұзылыстар. 2021 жылы 13 131 балаға алғаш рет мүгедектік белгіленгені мәлімделді.
Қазақстан Республикасында мүмкіндігі шектеулі балаларға кешенді көмек көрсетуді жетілдіру жөніндегі 2021 – 2023 жылдарға арналған жол картасының бекітілгеніне екі жылдан астам уақыт өткенін және онықолдау үшін 2021 жылдың сәуір айында Жобалық кеңсе құрылғанын ескерсек, бұл статистика шынымен де қорқынышты.
ҚР Денсаулық сақтау вице-министрі Вячеслав Дудник өткізуі тиіс болған, бірақ соңында оның орнына ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Ана мен бала денсаулығын қорғау департаменті директорының орынбасары Олжас Ысқақов өткізген жиында Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 9 қыркүйектегі № 704 бұйрығымен бекітілген Скринингті ұйымдастыру қағидалары неге іс жүзінде сақталмайтыны, оның себептері жайлы сөз қозғалды.
Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілі Аружан Саин, Жобалық кеңсенің жетекшісі Гүлзия Бидатова, ҚР бас балалар психиатры,Психикалық денсаулық мамандары қауымдастығының вице-президенті (балалар мен жасөспірімдер психиатриясы секциясы) Қорлан Сәдуақасова, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің медициналық генетика жөніндегі бас штаттан тыс маманы, Медициналық генетика қауымдастығының төрайымы Гүлнар Святова, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің штаттан тыс бас балалар онкологы, Ұлттық педиатрия және балалар хирургиясы орталығы басқарма төрағасының орынбасары Ләззат Манжуова, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің бас штаттан тыс аудиологы Римма Суатбаева, Алматы қаласы Денсаулық сақтау басқармасының бас штаттан тыс аудиологы Наиля Төлепбекова, Арнайы және инклюзивті білім беруді дамытудың ұлттық ғылыми-практикалық орталығының директоры Айгерім Күдеринова, «Центр САТР» ЖШС бас директоры Роза Айтжанқызы Сүлейменова,Мүгедек балалардың ата-аналары қауымдастығының (AРДИ) төрайымы Әсия Ахтанова, және т.б.қызу пікірталас барысында неонатальды скрининг, тұқым қуалайтын зат алмасу ауруларының скринингі, офтальмологиялық, аудиологиялық және психофизикалық даму скринингі сияқты балаларға арналған скринингтерді ұйымдастырудың көптеген мәселесі туралы талқылады.
Негізгі қорытынды:балалық шақтағы мүгедектікті азайтудың маңызды мәселелері шешілмеген күйінде қалып отыр. Ал дұрыс жұмыс істейтін скринингтік жүйе балаларға толыққанды өмір сүру құқығын беріп, дер кезінде көмек көрсетуге, балалардың мүгедектігінің алдын алуға, олардың өмірін, денсаулығын сақтауғамүмкіндік беруші еді.
Кездесудің бейнежазбасын YouTube видеохостингінде төмендегі сілтеме бойыншаөтіп, көруге және тыңдауға болады: https://youtu.be/Wu7ZjPkuNwo.
