Треккинг орталық – міндетті, факультативті, әлде артық па?
Қазақстан Республикасындағы аудиологиялық скрининг нәтижелерін бақылау мен қолдаудың мемлекеттік жүйесінің құрамдас бөлігі ретінде есту қабілетін бақылау орталығын құру қажеттілігін негіздейтін презентация осылай аталады.
Оның авторлары – еліміздегі денсаулық сақтауды ұйымдастыру саласындағы беделді мамандардың бірі. Сонымен, педагогика ғылымдарының докторы, «Центр САТР» ЖШС директоры Роза Айтжанқызы Сүлейменова – қазақ және орыс тілдерінде 150-ден астам ғылыми еңбек пен оқулықтың авторы, «Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы» ҚР заңының және арнайы білім беру саласындағы бірқатар нормативтік құжаттардың бастамашысы және әзірлеушісі. Ал медицина ғылымдарының магистрі, жоғары санатты сурдолог-дәрігер Наиля Мәлікқызы Төлепбекова Алматы қаласы Денсаулық сақтау басқармасының штаттан тыс бас маманы және «Қазақстандық Аудиологтар Қоғамы» ҚБ төрайымы.
Қазақстан Республикасындағы ағымдағы жағдайды талдауға сәйкес балаларда есту қабілетінің төмендеуі/саңыраулығы басқа туа біткен патологияларға қарағанда жиі кездеседі: 1000 балаға 2-3 жағдай. Ел халқының саны жыл сайын 400 000 кішкентай азаматқа артып отыр деп есептесек, жыл сайын 1200-ге дейін есту қабілеті нашар, мүлдем естімейтін бала дүниеге келеді.
Ұлттық масштабта шамамен 1,3 миллион адам есту қабілетінен айырылған! Ал өмір сүру және денсаулықты қорғау құқығы Қазақстан Республикасының әрбір азаматының конституциялық құқығы болып табылады. Бұл жағдайда Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілі Аружан Саинның қолдауына ие Р.А.Сүлейменова мен Н.М.Төлепбекованың Есту қабілетін бақылаудың орталығын құру пилоттық жобасы көмектесе алады.
Сілтеме арқылы презентацияның PDF форматымен (орысша) танысуға болады.
Ақпараттық анықтама
ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) мәліметі бойынша 2022 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша мүгедектер саны 705 029 адамды құрады (19 миллион 246 мың халық үшін – бұл қорқынышты көрсеткіш!), оның 101 587-і 18 жасқа дейінгі балалар. Демек көрсеткіш 2010 жылмен салыстырғанда (0 мен 17 жас аралығындағы 49 349 мүгедек бала) 2 еседен астам өскен!
Бұл апатты өсімнің себептері жергілікті жерлерде қолданыстағы заңдар мен НҚА орындалмауы, сондай-ақ балалар блогының негізгі үш министрлігі арасындағы – оқу-ағарту, денсаулық сақтау, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау – орталық органдар деңгейінде де, жергілікті атқарушы органдар деңгейінде де ведомствоаралық ынтымақтастықтың болмауы.
Бұл мәселенің жылдар бойы айтылып келе жатқанын ескерсек, бұл статистика одан да қорқынышты. Кәсіби сарапшылар Қазақстан Республикасында мүмкіндігі шектеулі балаларға кешенді көмек көрсетуді жетілдірудің 2021-2023 жылдарға арналған Жол картасын екі жылдан астам уақыт бұрын әзірлеп, бекітті (бірақ орындалмауда!).
Атап айтқанда, мекемелердің басым көпшілігі қажетті құрал-жабдықтармен және мамандармен жабдықталмағандықтан, Денсаулық сақтау министрлігінің балаларды офтальмологиялық және сурдологиялық скринингтен өткізу туралы №704 бұйрығы орындалмай отыр. Психофизикалық даму скринингтері де маман тапшылығына байланысты нашар орындалуда, тіпті скринигтің өзіне де бірқатар сұрақ туындауда. Осы уақытқа дейін біз тұқым қуалайтын метаболикалық ауруларға іріктеп скринингті енгізе алмадық, ал бұл генетикалық ауруға шалдыққан балаларды анықтауға көмектесуші еді.
Бұл скринингтердің барлығы акушерлік және алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсету тарифтеріне кіреді (ТҚМА-дан басқа) және онымен көптеген бала қамтамасыз етілмегеніне қарамастан, бюджеттен толығымен өтеледі! Ал шенеуніктер болса елде ақша жетпейді деп отыр!
